2007 yılında önce dedikodularını duyduğumuz açıklanması ile birlikte de gerçekle yüzleştiğimiz bir kanun çıkarıldı: 5651 sayılı “Internet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun” .
Aynı yıl içerisinde kanunun maddelerini daha anlaşılır hale getiren çeşitli yönetmelikler yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Kanun, bugüne kadar internet ortamında sınırsız özgürlüğe sahip olan internet kullanıcıları tarafından sansür ve ” big brother” ekseninde düşünüldü.
Gerek kanun ve yönetmelik maddelerinin bir bilişimci için yeteri kadar açık olmaması gerek bilişim dünyası için kanun yazmanın zorlukları sebebi ile kanun Türkiye’de yeteri kadar anlaşılamadı ve uygulanamadı.
Bunda kanunun yaptırımlarının bilinmemesi ya da klasik bir anlayış olan “kabak patlayana kadar bekle”nin kanunun yeteri kadar yaygınlaşamamasında önemli olduğunu düşünüyorum. Mesela araç kullanırken ehliyeti yanınızda bulundurmak zorunludur fakat bir polis sizi kontrol edene kadar bu zorunluluk cezai bir isleme tabi tutulmaz.
Benzer şekilde 5651 uygulamayabilirsiniz fakat kanun ya da yönetmelik maddelerinden biri ile ilgili bir durum olduğunda basınız ciddi ağrıyabilir.
Bende hem kendi şirketim hem de dışarıda bu işi uygulamak isteyen fakat eksik kaynak ya da bilgiden dolayı uygulayamayan şirketler için kısa bir araştırma yaptım ve kesin olmasa da kanun/yönetmeliğin neyi nasıl istediğini çıkarmaya çalıştım. Kanun maddeleri arasındaki italik satırlar kişisel yorumlarımdır. Onun haricindeki tüm tekstler kanunla ilgili sorumlu kurum olan TİB’in sitesinden alınmıştır ve kaynaklar kısmından aynı bilgiler edinilebilir.
Tanımlamalar
Erişim sağlayıcı: Internet toplu kullanım sağlayıcılarına ve abone olan kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan işletmeciler ile gerçek veya tüzel kişileri. Internet erişimi sağlayan ISP’ler, GPRS üzerinden internet erişim hizmeti veren GSM firmaları.
Erişim sağlayıcı trafik bilgisi: İnternet ortamına erişime ilişkin olarak abonenin adı, adı ve soyadı, adresi, telefon numarası, abone başlangıç tarihi, abone iptal tarihi, sisteme bağlantı tarih ve saat bilgisi, sistemden çıkış tarih ve saat bilgisi, ilgili bağlantı için verilen IP adresi ve bağlantı noktaları gibi bilgileri,
Vekil sunucu trafik bilgisi: İnternet ortamında erişim sağlayıcı tarafından kullanılan vekil sunucu hizmetine ilişkin talebi yapan kaynak IP adresi ve port numarası, erişim talep edilen hedef IP adresi ve port numarası, protokol tipi, URL adresi, bağlantı tarih ve saati ile bağlantı kesilme tarih ve saati bilgisi gibi bilgileri.
Erişim sağlayıcının yükümlülükleri a) Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, 5651 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre Başkanlıkça haberdar edilmesi halinde ve teknik olarak engelleme imkânı bulunduğu ölçüde erişimi engellemekle,
b) Sağladığı hizmetlere ilişkin olarak, Başkanlığın Kanunla verilen görevlerini yerine getirebilmesi için; erişim sağlayıcı trafik bilgisini bir yıl saklamakla, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü oluşan verilerin dosya bütünlük değerlerini (hash) zaman damgası ile birlikte muhafaza etmek ve gizliliğini temin etmekle, Başkanlığın 5651 sayılı Kanunla verilen görevleri yerine getirebilmesi için yapacağı trafik izlemesinde Başkanlığa gerekli yardım ve desteği sağlamakla, faaliyet belgesinde yer alan Başkanlığın uygun gördüğü bilgileri talep edildiğinde bildirmekle ve ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılar için belirli bir IP bloğundan sabit IP adres planlaması yapmakla ve bu bloktan IP adresi vermekle,
e) Kullanıcılarına vekil sunucu hizmeti sunuyor ise; vekil sunucu trafik bilgisini bir yıl saklamakla, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü oluşan verilerin dosya bütünlük değerlerini zaman damgası ile birlikte muhafaza etmek ve gizliliğini temin etmekle,
Bu maddenin İnternet toplu kullanım sağlayıcı lari için de geçerli olması gerekiyor. Zira çoğu firma iç ağında Proxy kullanıyor ve bütün istekler o proxy’nin ip adresinden geliyormuş gibi gözükecektir.
İç IP Dağıtım Logları: Kendi iç ağlarında dağıtılan IP adres bilgilerini, kullanıma başlama ve bitiş tarih ve saatini ve bu IP adreslerini kullanan bilgisayarların tekil ağ cihaz numarasını (MAC adresi) gösteren bilgileri. DHCP Loglari ya da MSISDN-IP Loglari
İçerik sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri,
Sitesi olan herkes. E-posta listeleri, bloglarin sahibi de bu kisma giriyor.
İçerik sağlayıcının sorumluluğu MADDE 6 – (1) İçerik sağlayıcı, internet ortamında kullanıma sunduğu her türlü içerikten sorumludur. (2) İçerik sağlayıcı, bağlantı sağladığı başkasına ait içerikten sorumlu değildir. Ancak, sunuş biçiminden, bağlantı sağladığı içeriği benimsediği ve kullanıcının söz konusu içeriğe ulaşmasını amaçladığı açıkça belli ise, genel hükümlere göre sorumludur.
Yer sağlayıcı: İnternet ortamında hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri,
Hosting firmaları ya da benzeri işi yapan tüm firmalar
Yer sağlayıcı trafik bilgisi: İnternet ortamındaki her türlü yer sağlamaya ilişkin olarak; kaynak IP adresi, hedef IP adresi, bağlantı tarih-saat bilgisi, istenen sayfa adresi, işlem bilgisi (GET, POST komut detayları) ve sonuç bilgisi gibi bilgileri,
http, ftp ve smtp icin detay bilgi isteniyor. http ve ftp icin url smtp icin basit smtp headerlari.
Yer sağlayıcının yükümlülükleri: Yer sağlayıcı trafik bilgisini altı ay saklamakla, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü oluşan verilerin dosya bütünlük değerlerini (hash) zaman damgası ile birlikte saklamak ve gizliliğini temin etmekle. Yer sağladığı hukuka aykırı içerikten, ceza sorumluluğu ile ilgili hükümler saklı kalmak kaydıyla, 5651 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat hükümlerine göre Başkanlık, adli makamlar veya hakları ihlal edilen kişiler tarafından haberdar edilmesi halinde ve teknik olarak engelleme imkânı bulunduğu ölçüde hukuka aykırı içeriği yayından kaldırmakla, Yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.
İnternet toplu kullanım sağlayıcı: Kişilere belli bir yerde ve belli bir süre internet ortamı kullanım olanağı sağlayan gerçek ve tüzel kişileri.
Internet erişimi sağlayan her şirket bu kapsama giriyor. Halka acik kablosuz aglarda bu kapsama giriyor.
İnternet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri şunlardır:
a) Konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak.
b) İç IP Dağıtım Loglarını elektronik ortamda kendi sistemlerine kaydetmek.
Burada eksik nokta iç ağda Proxy kullanılıyorsa tüm isteklerde Proxy ip adresi gozukeceği için geriye dönük bilgi sorgulamasında problem yaşanacaktır.
TIB tarafindan onerilen icerik filtreleme yazilimi kullanma zorunlulugu yok.
Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcı: İnternet salonu ve benzeri umuma açık yerlerde belirli bir ücret karşılığı internet toplu kullanım sağlayıcılığı hizmeti veren veya bununla beraber bilgisayarlarda bilgi ve beceri artırıcı veya zekâ geliştirici nitelikteki oyunların oynatılmasına imkân sağlayan gerçek ve tüzel kişileri,
(Klasik Internet kafe ya da otelde verilen ucretli internet hizmetleri)
Ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılarının yükümlülükleri
a) Mülki idare amirinden izin belgesi almak.
b) Konusu suç oluşturan içeriklere erişimi önleyici tedbirleri almak.
c) Başkanlık tarafından onaylanan içerik filtreleme yazılımını kullanmak.
Baskanlık tarafından onaylanan içerik Filtreleme yazılımlarının adresi: http://www.tib.gov.tr/onayli_filtreleme_yazilimlari.html
ç) Erişim sağlayıcılardan sabit IP almak ve kullanmak. ADSL ya da hangi erisim teknolojisi kullaniliyorsa sabit ip talebinde bulunmak.
d) İç IP Dağıtım Loglarını elektronik ortamda kendi sistemlerine kaydetmek. DHCP Loglari ya da sabit ip kullanılıyorsa hagi ip adresinin hangi mac adresine ait oldugunu tutan bir tablo.
e) Başkanlık tarafından verilen yazılım ile, (d) bendi gereğince kaydedilen bilgileri ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini teyit eden değeri kendi sistemlerine günlük olarak kaydetmek ve bu verileri bir yıl süre ile saklamak. Windows ortamında TIB’in yazdigi ve http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay22.html adresinden edinilebilecek IP Log Imzalayici yazilimi kullanılabilir. Linux için herhangi bir yazılım belirtilmemiş.
Kaynaklar:
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay1.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay2.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay3.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay4.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay4a.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay5.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay22.html
http://www.tib.gov.tr/duyurular_detay8.html
http://www.tib.gov.tr/dokuman/Filtre%20Program%20Kriterleri.pdf
